Kader ve Yolun Kaderi (2)

Birinci bölümde, AKP lideri Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı sıfatıyla ziyaret ettiği Amasra maden faciası bölgesinde, “Biz kader planına iman etmiş insanlarız,” ifadesini kullanması üzerinde durmuştuk.

Yazının girişinde, Erdoğan’ın bu açıklaması ile aynı gün, Gülen Hareketi’nin en öndeki isimlerinden Abdullah Aymaz’ın,  “Asr-ı Saadet’ten örnekler ve günümüz” başlıklı yazısını okuduğumu kaydetmiştim.

Bu yazının, Cemaat’in özellikle 15 Temmuz sonrası süreçte sıklıkla başvurduğu “yolun kaderi” söyleminin bir türevi olduğu görüşünü de ekleyerek…

Bu bölümde buradan devam edeceğiz.

****

“Yolun kaderi” ile neyin murat edildiğini bilmiyor değilim elbette.

Girilen uzun, meşakkatli, dağdağalı; ama bir o kadar da uğruna çekilesi, feda edilesi, ölünesi yolu anlatmak için kullanılır.

Bu yol uzundur, menzili çoktur, geçidi yoktur ve derin sular vardır.

Lokman Peygamber’in oğluna “Başına gelene sabret. Şüphesiz ki bunlar uğrunda azim ve sebat edilmeye değer işlerdendir,” öğüdünü verirken kastettiği azim ve sebat budur.

Tek bir dine, cemaate, gruba ya da görüşe bağlı da değildir.

“Mücadele” adına ne varsa; ister devrimci mücadele, ister milli mücedele, isterse dinî mücadele olsun, hepsinde benzer söylemler ve yöntemler görülebilir.

Dili farklıdır sadece.

****

Burada asıl mesele, -bence kaçınılmaz olarak- ’yolun kaderi’nin kurnazca esnetilmesi, bir araca ve bir istismara dönüştürülmesidir.

Hesap vermeye, şeffaflığa, sorgulamaya, adalete, insanca muamele görmeye, itiraza, farklı fikirlere, aklın gereklerine karşı bir tür ‘susturuculu silah’ gibi kullanılmasıdır.

Tam da bu nedenlerle, bayrağı taşıyanların, ‘yolun kaderi’  diye diye, karşısına çıkılan hakim gücün ta kendisi olup çıkmasıdır.

Erdoğan’ın kullandığı “kader” dili ile aynı amaç için kullanılmasıdır.

Arada hiçbir farkın kalmamasıdır.

****

Şimdi bu açıklamadan sonra mevzuya girebiliriz kanaatindeyim.

Abdullah Aymaz, yazısında Hicret’in 4. Yılında yaşanan iki ayrı hadiseyi referans alıyor. Her ikisi de kendilerine İslam’ı öğretmeleri için Peygamberimizden bilgili sahabeler talep eden kabilelerin kurduğu tuzaklar.

Her iki hadisede de bu gözde sahabeler yolda saldırıya uğruyor ve öldürülüyorlar.

Aymaz, açıkça zikretmese de net anlaşılacak şekilde sözü 15 Temmuz’a getiriyor ve “Bu da bir tuzaktı. Peygamber Efendimiz bile tuzağa düşebilmişse Hocaefendi de düşebilir. Nasıl ki ondan hesap sorulmamışsa Hocamız’dan da sorulmamalı,” anlamına gelen sözler sarfediyor.

“Peygamberimiz’in kararlarını sorgulayanlar sadece münafıklardı,” diyor. 

“İçimizden Hocamız`ı sorgulayanlar da münafıklardır,” diye anlaşılacak şekilde…

****

Bu yazıda anlatılanlardan bağımsız olarak genel ve teorik bir itirazla başlamak istiyorum.

Bir kere nakledilen bu hadiselerin aslını kesin olarak bilmiyoruz.

İşte hemen yanı başımızda ve dün gerçekleşmiş olan 15 Temmuz keşmekeşinde bile bu kadar medya, dijital medya ve sosyal medya kaynaklarına rağmen hadisenin farklı farklı bir sürü versiyonlarını duyuyorsak tarihteki olayların tam olarak nasıl cereyan ettiğini de mutlak olarak bilmemize imkan yok. 

İlk siyer, siret ve megazi kitaplarının en eskisinin bile Hz. Peygamber’in vefatından bir buçuk asır sonra yazılmış olması, bazısının orijinal halininin bulunamaması ve ilk olarak bir milenyum sonra basılabilmesi gibi faktörler ortada iken…

Üstelik bunların bir kısmı günümüzde güvenilir, bilimsel kaynak olarak kabul edilmezken… Ve hatta bazıları İslam dünyasında bile makbul isimler olarak görülmezken…

Örneğin ilk siyer kitabının sahibi İbn-i İshak, bazı günümüz ilahiyatçıları ve dinî aktörleri tarafından muteber sayılmıyor.

Buna ilaveten sahih sayılan bazı hadislerin bile günümüzde uydurma çıkması karşısında ciddi kafa karışıklığı yaşandığı da bir gerçek.

İlk hadis tedvininin Peygamber’in vefatından bir asırdan uzun bir süre sonra başlaması, ilk tefsir olan Taberi tefsirinin 3 asır sonra gelmesi, İlk tarih kitapları Ya‘kûbî ve Taberi tarihlerinin yine 3 asır sonrası yazılması, nakledilen her bir tarihî olayın mutlak ve tartışmasız bir şekilde aktarıldığı gibi kabul edilmesini zorlaştırıyor.

****

Şimdi bu parantezi kapatıp yazıya geri dönelim.

Bahsedilen iki tuzak hadisesinin tam olarak aktarıldığı gibi cereyan ettiğini kabul ediyorum.

Peki kendi kararlarını istişareye ve sorguya açmaktan çekinmeyen Peygamber’e bu iki olayda tam olarak neler söylendiğini, ne gibi itirazlar geldiğini veya daha öncesinde hangi noktalardan uyarılar geldiğini bilebilme şansımız var mı? Yok.

Kararı sorgulayanların sadece ve mutlaka ‘münafıklar’ olduğunun kaydını tutan kim? Bunu paylaşan kaynağın güvenirliğini garanti altına alan ne?

Diyelim ki bu noktalarda da bir kafa karışıklığı yok. Her şey Aymaz’ın yazdığı gibi. Öyle varsayalım.

Peki bu, aradan kaç asır geçerse geçsin ve ne türden çetrefilli bir hadise yaşanırsa yaşansın hepsine bir dikiş kalıbı gibi uyarlanabilir mi?

Emil Cioran’ın kullandığı anlamdan farklı bir şekilde söyleyeceğim; “İçinde peygamber uyuyan insanlar” bunlar. İhtiyaç duyduklarında uyandırır ve konuştururlar. Konuşan kendileridir ama size peygamber gibi sunarlar.

İtiraz edebilme şansınız var mı?

“Müslümansanız kabul etmek zorundasınız.”

Mızrakların ucuna Kur`an sayfaları takar gibi, “Peygamber susturuculu” silahları ile sustururlar sizi.

“Silahları” diyorum; çünkü yeri gelir ayetleri, yeri gelir hadisleri, yeri gelir Peygamber kıssalarını kendi argümanları için silah gibi kullanırlar.

Bağlamı nedir, siyakı sibakı nedir, muhtevası nedir, kompozisyonu nedir, ruhu nedir, kimyası nedir, tefsiri nedir farketmez.

Susturmak mı istiyorsunuz? Takarsınız oradan bir Uhud Savaşı anekdotu, Okçular Tepesi susturucusu, verirsiniz oradan bir Necid kabilesi hilebazlığı; münafık değilse susar.

****

Aradan geçen 1500 yılda üretilen bilim, felsefe önemli değildir. 

Düşünmenin, fikir üretmenin, stratejinin, tarihi tecrübelerin, siyasetin, aklın, mantığın, analitik zekânın, müzakerenin, mukayesenin hiç bir anlamı yok.

Ne kadar karmaşık, ne kadar çok katmanlı, ne kadar girift olursa olsun; ne kadar disiplinler arası bakış gerektirirse gerektirsin; bir meselede zihniniz berrak değilse ve soru soruyorsanız bunca yılın ilmî birikimini bir kenara bırakıp Hz. Peygamber döneminden bir mesel ile susturulabilirsiniz.

****

Bu, meselenin bir boyutu.

Bir diğer vechesine gelince…

Kararlarını ‘münafıklardan’ başkasının sorgulayamadığı peygamberler dışında bu ayrıcalık kimlere verilmiştir?

“Hikmetinden sual olunmazlık” hakkı kimlerde var?

Bu da bir çeşit, lidere ‘tanrısallık’ atfetmek değil midir?

Değilse bile, yapıp ettiklerini tıpkı peygamberler gibi algılayacağımız ve kararlarını sorgulamayacağımız önderler kimlerdir?

Bunun yetkisi, ruhsatı, ehliyeti, onayı nereden ve nasıl alınmaktadır?

Peygamber’in yaşadıkları başka herhangi bir olaya şablon olarak uyarlanabilir mi?

Kıyamete kadar yaşanan ve yaşanacak her şeye cevap olabilir mi?

Yöneticinin kararlarını sorgulamak Peygamber’in yaşadıkları ile kıyaslayabilir mi?

Kutsal nedir, kimdir?

Siyaset nedir, siyasi karar nedir, nasıl alınır? 

Bunların hepsi ile ilgili yorum yetkisi kimdedir? Yetkiyi nereden alır? 

Şu durumda kim yaptıklarından sorumlu tutulabilir ki? 

Kimi suçlayabiliriz ki?

Ne maden facialarından ötürü Tayyip Erdoğan’a hesap sorabiliriz ne de zincirleme hatalarla bugünkü kitlesel kırıma doğrudan ya da dolaylı katkıda bulunmuş olan Cemaat yöneticilerine…

****

Hem siyaset yapabilme veya siyasi kararlar alabilme hem de sorumluluk taşımama ayrıcalığı ne muazzam!

Bu imtiyazı kimler elinde tutabilir, kimler tutamaz? 

“Kader”, “yolun kaderi”, “Peygamber hayatı” diyemeyen seküler liderlerin kabahati ne o zaman? 

Eleştirel aklı, tartışmayı ve itiraz kültürünü yok eden; insan iradesini yok sayan, aklı baskılayan ve netice itibariyle gelişip ilerlemeyi, terakkiyi durduran bir işlev görmüyor mu bu dil?

Acaba İslam dünyası denilen o dünyanın yüzyıllardır içinde bulunduğu zavallılığın cevabı burada yatıyor olabilir mi?

Bu bir soru gibi duruyor ama aslında değil. Cevabı içinde. 

****

Oysa mesele “olacakları önceden sezip sezememek” de değil.

Her kararını manevi alemde Peygamber’le istişare ederek aldığına inananlar dışında hiç kimsenin Gülen’i, “Neden sezemedin?” diye sorguladığı yok.

O şekilde inananlar da zaten sorgulamazlar.

Aslında sorgulanan “Nasıl tuzağa düşersiniz?” de değil.

İnsan bu. Tuzağa da düşer.

Önemli olan nasıl düşüldüğü ve sonrasında ne yapıldığıdır.

Burada asıl sorgulanan, alınan kararlar ve bu kararların alınma biçimi.

Yıllarca süren zincirleme hatalara nasıl imza atıldığı…

Yani bu kadar insan ölmüş, hapse girmiş, işini kaybetmiş, şeytanlaştırılmış, hakarete uğramış, evinden yurdundan olmuş, malına mülküne el konulmuş yine de kimse “Bütün bunların sebebi ne?” diye sormayacak mı?

“Yolun kaderi” deyip geçecek mi herkes?

Acaba yol nedir, kader nedir, ne değildir?

Neleri kapsadığına kim karar verir?

Yol size söylendiği gibi midir? 

Yoldan hiç sapılmış mıdır? Hiç çıkılmış mıdır? 

Yolcuların kaderi tam olarak kime ve kimlere bağlıdır?

Bu kadar şey yaşandıktan sonra bu soruları da kimse soramayacak mı?

Çünkü burada inanılan ve inandırılan şudur: “Biz nizami olarak yol kenarına park etmiş bir arabaydık; zıvanadan çıkmış, gözü dönmüş bir deli dana gelip bize saldırdı; boynuzları ile bizi haşat etti.“

Acaba tam olarak durum bu mu?

“Acaba bizim de hatamız var mı?” diye sorgulamayacak mı kimse?

“Başka türlüsü de olabilir miydi?”, “Başka yöntemler de bulunabilir miydi?” diye merak etmeyecek mi?

Bu tuzağa düşülmeyebilir miydi? Nasıl düşüldü? Ne kadar sürede düşüldü? Kaç kişi ile düşüldü?

Tuzakta kimler rol aldı? Neler yaptılar? Cemaat içinde bağlantıları var mıydı? Varsa bu bağlantılar kimlerdi? Konumları, vazifeleri, lidere yakınlıkları ne şekildeydi? Tuzağı nasıl kurdular?

Cemaat içindeki belli bazı isimler olmasaydı yine de tuzağa düşülebilir miydi?

Bu tuzağa düşülebilmesini sağlayan sistemik arızalar var mıydı?

Hiç lideri uyaran ya da uyaranlar oldu mu? Oldu ise bu uyarılar nelerdi? Hangi gerekçelerle, ne kadar sayıda, ne kadar uzun bir zaman dilimi içinde bu uyarılar yapıldı? Ve bu ikazlara ne cevaplar verildi?

Sonradan bu uyarılar içinde haklı çıkanlar oldu mu?

Lider şu anda bu hataları kabul ediyor mu?

Ediyorsa bundan tabanın haberi var mı?

Yoksa niye yok?

Önemli olan insan mıdır yoksa yapı mıdır?

Cemaatin selameti ve kamu menfaati için insanların bir kısmı feda edilebilir mi?

Bu tuzakta rol alanlara ne yapıldı?

Tuzağa düşülmesine yol açan arızalar ortadan kalktı mı?

Yoksa bir daha bir daha tuzağa mı düşülecek?

Bütün bunlar yazgı mı?

Sormasın mı kimse?

Ben bu 15 Temmuz tuzağı ile ilgili 37 bölümlük bir yazı dizisi yaptım; orada yöneticilere sorulması gereken yüzlerce soru var. Bunlara kimse cevap vermeyecek mi?

Soranlar münafık mı olacak?

****

Daha da fenası; Abdullah Aymaz, bu sorduğum soruların cevabını bilmiyor mu?

Kat kat fazlasını biliyor.

Fakat bütün kurbanlar adına bunun hesabını sormak yerine kendisi soru soranların karşısına dikilmeyi tercih ediyor.

Hem de Peygamber’i maske yaparak…

Dinî kaynaklarda bilip de susmanın, görüp de görmezden gelmenin, nizam bozulmasın diye adaleti feda etmenin nasıl lanetlendiğine dair de bir sürü misal var. Onları niye konuşmuyoruz?

Demek ki bunların hepsi bir tercih meselesi.

Nerede durduğunuzla alakalı.

****

Tabii yorum ve yontma hakkı onlardadır.

İyi olanlar onların yolunun doğruluğunun teyidi, kötü olanlar yolun kaderidir. 

Yanlış da yapılsa bir sevap vardır.

Soru sormak kaderi tenkit etmektir. “Kaderi tenkit eden de başını örse vurur, kırar.”

İster Tayyip Erdoğan olsun ister Abdullah Aymaz… 

Bugün biri zalim, biri mağdur olabilir. İkisi de bir daha asla sulh bulamayacak bir savaşın düşmanları olabilir. 

Fakat ikisinin de düşünce havzası aynı. 

Niyetleri farklı olsa da ikisinin de yöntemleri benzer.

İkisi de bir şeyleri örtmek için dini maske olarak kullanıyor.

“Önemli olan inananlarla inanmayanlar arasındaki farklılık değil; umursayanlarla umursamayanlar arasındaki farklılıktır.”

-DEVAM EDECEK-