Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, yerli elektrikli oto için Maliye’den 555 milyon Euro bütçe talep etti. Ancak bu para üretim için değil, hazır teknolojiyi satın alıp ‘yerli ve milli araba ürettik’ demek için kullanıldı. İsveçli bir firmadan TÜBİTAK üzerinden satın alınan otomobil için 100 milyon TL ödendi.
Yerli oto diye tanıtılan elektrikli aracın hiçbir şeyinin yerli ve milli olmadığı ortaya çıktı. İsveçli SAAB firması tarafından 10 yıl önce geliştirilen ama firmanın iflası nedeniyle üretim imkanı bulunamayan otomobil, TÜBİTAK üzerinden satın alındı. Başbakanlık kaynaklarından alınan bilgilere göre bir hard disk içerisinde verilen know how için 100 milyon TL ödendi. Fakat bu tamamen fikri mülkiyet haklarının satın alınması şeklinde oldu. İçerisinde üretime dayalı teknik bilgi mevcut değil. TÜBİTAK’ın taslak anlaşma metinleri ile İsveç’ten alınan paket birbirinden farklı. Türkiye, üretimden pazarlamaya kadar her aşamayı sözleşmeye dahil etmek istediyse de gelen ürün sadece bilgi aktarımı şeklinde. İddialara göre aracın nasıl üretileceği hâlâ bilinmiyor. Kaba bir anlatımla İsveçliler gerekli malzemelerin un, şeker ve yağ olduğunu anlatıyor ama helvanın yapımını Türkiye’ye bırakıyor. Yüzde yüz teknoloji transferi de söz konusu değil. Eğer Türk mühendisleri, eldeki malzemeden helva üretemezse yine İsveçli ustalarla çalışmak zorunda kalınacak.
Yerli elektrikli otomobil projesi, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) üzerinden yürütülüyor. Bu tür projeler geliştirmesi için milyarlarca lira fon alan TÜBİTAK, bu kaynağı yurtdışından teknoloji transferinde kullandı. Kurumun bağlı olduğu Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, yerli elektrikli oto için Maliye’den 555 milyon Euro bütçe talep etti. Ancak bu para üretim için değil, hazır teknolojiyi satın alıp iç kamuoyuna “Yerli ve milli araba ürettik” diyebilmek için kullanıldı. Bunun için kurum bünyesinde bir ekip oluşturuldu ve birçok yabancı firma ile görüşüldü.
TÜBİTAK önce İngiliz Frazer Nash firması ile görüştü. Malezya’daki Proton ziyaret edildi. Daha sonra da Obrist ve Magna firmaları ile temasa geçildi. Son olarak da iflas eden SAAB firmasını bünyesinde bulunduran İsveçli NEVS (National Electric Vehicle of Sweden) firması ile sözleşme imzalandı. 29 Mayıs 2015’te lisans anlaşması imzalandı. 15 Temmuz’da da IP dokümanları satın alındı. Sözleşme, sedan, vagon, cross-over ve kabriole modellerin elektrikli varyantlarının tüm fikri mülkiyet haklarının devrini içeriyor. TÜBİTAK’ın yapmak istediği anlaşma; aracın geliştirilmesi, yenilenmesi, üretilmesi, entegrasyonu ve satış sonrası servisi için gerekli sistemleri kapsıyordu. Aracın tasarımı, geliştirilmesi, prototip üretimi, üretim altyapısının kurulması, marka ve tedarik zinciri oluşturulması, satış ve pazarlama faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, satış sonrası ağının kurulmasını da hedefliyordu. Fakat gerçekler böyle olmadı. A’dan Z’ye İsveç’ten ithal edilen proje yerli bir proje değil. Üretimde devamlılığın da olmayacağı, yeni seri üretilemeyeceği yönünde eleştiriler var. Yapılan anlaşma gereği firma 4 tane demo araç üreterek Türkiye’ye gönderdi. Bakan Fikri Işık’ın fotoğraflarını paylaştığı araçlar bunlardı.
Japonya ve ABD ile bazı Avrupa ülkeleri elektrikli araba üretiminde öncü. Bu alana yılda toplam 5 milyar dolar civarında Ar-Ge harcaması ayırıyorlar. Türkiye ise parayı Ar-Ge’ye değil, dışarıda üretilen eski teknolojiyi satın almakta kullanıyor. Amerika’da 2012 yılında Amerika’da 2.2 milyon, Avrupa’da 450 bin elektrikli otomobil satılırken Türkiye’de 2013 yılı itibarıyla bu rakam sadece 31’di. Türkiye’de elektrikli araç vergileri yüzde 3 ile yüzde 15 arasında değişiyor.
ZAMAN, 15 Ekim 2015
Haberin linki: http://www.zaman.com.tr/ekonomi_yerli-cadillacin-sadece-parasi-yerli_2321943.html
